Wijkverpleging Vereniging Ziekenzorg te Bussum en de Vereniging Het Wit-Gele Kruis te Bussum

1 Samenvatting van de inhoud;

Het archief omvat notulen van 1902-1956, correspondentie uit de periode 1902-1960, en jaarverslagen van 1932 tot 1968 met enkele onderbrekingen. De Vereniging Ziekenzorg Bussum ging een samenwerkingsverband aan met de Vereniging Het Wit-Gele kruis rond 1940. Een fusie met de Wijkverpleging Het Oranje-Groene kruis vond plaats in 1964. In 1980 vond een regionaal samenwerkingsverband met de omringende kruisverenigingen plaats. Dat leidde tot de oprichting van de Regionale Kruisvereniging Noordelijke Vechtstreek.

2 Taal; Alle stukken zijn in het Nederlands geschreven.

3 Geschiedenis van de archiefvormer:

Het Witte Kruis was reeds gestart in 1875 door particulieren. In Bussum werd in 1902 de Vereniging Ziekenzorg te Bussum opgericht. Dat was de oudste vereniging van wijkverpleging in Bussum, gevestigd in gebouw Prinsenstraat. In 1933 werd de rooms-katholieke vereniging Het Witte Kruis Naarden-Bussum opgericht. Naast Het Witte, Het Wit-Gele Kruis en de Vereniging Ziekenzorg bestond in Bussum de Stichting Diaconessenarbeid. Vanaf 1932 werd hulp geboden aan alle gezindten.

De samenwerking tussen de verschillende verenigingen voor wijkverpleging bleef moeizaam. Het Wit-Gele Kruis bleef zich verzetten tegen samenwerking. Wel is een centraal magazijn tot stand gekomen aan de Prinsenstraat voor de Vereniging Ziekenzorg, Het Wit-Gele Kruis, Het Witte Kruis en de stichting Diaconesseninrichting. Knelpunt betrof de financiering van de zorg. Ziekenzorg gaf gratis zorg aan min- en onvermogenden en Het Witte Kruis uitsluitend aan betalende leden. De Vereniging Ziekenzorg bleef zelfstandig.

Tijdens de oorlog groeide het aantal leden gestaag. Fietsen op de massieve banden en de verduistering maakte het werk voor de wijkverpleegkundigen jarenlang extra zwaar. Een verzoek om een samenwerking aan te gaan met de Vereniging Het Witte Kruis Naarden/Bussum is afgewezen in 1946. De Vereniging Ziekenzorg bestond in 1952 50 jaar.

De oprichting van het centrum voor Kraamzorg in ’t Gooi vond plaats in 1958. Deelnemende verenigingen waren: de Vereniging Ziekenzorg, Het Oranje-Groene Kruis te Hilversum, Laren, Blaricum, Weesp, Naarden en Bussum. In een krantenartikel van rond 1964 stond vermeld dat de Kruisvereniging Bussum in 1959 een verzoek deed aan de gemeente Bussum voor een jaarlijkse subsidie van fl. 8000,- vanaf 1960, waarmee de raad akkoord ging. Tevens werd in dat jaar het perceel op de hoek Koekoekslaan, Catharina van Renneslaan verkocht aan de Vereniging Ziekenzorg en de Kruisverenigingen Het Witte-, Oranje-Groene-, Wit-Gele- Kruis. Aldaar werd een wijkgebouw gerealiseerd bestemd voor die 4 organisaties. In het stichtingsbestuur zat uit elke kruisvereniging een vertegenwoordiger; respectievelijk mevr. Verwey. dhr. Vis, Mevr. van Noppen en dhr. Luykx.

De Naardense architect E.J. Jurriens ontwierp het gebouw en aannemer J.H. Visser bouwde het complex. 1963 was het laatste jaar dat de Vereniging Ziekenzorg bestond als zelfstandige wijkverpleging. In het jaarverslag van 1964 staat vermeld dat een fusie plaatsvond tussen de Vereniging Ziekenzorg en de Stichting Diaconessenarbeid en Het Oranje-Groene Kruis. Op initiatief van het Noord-Hollandse Oranje-Groene Kruis werd de administratie gecentraliseerd in ’t Gooi van Hilversum, Bussum, Laren, Weesp en het Kraamcentrum Bussum.

In 1972 zijn als gevolg van overheidsbezuinigingen en regionalisatiewensen drie kruisverenigingen gaan werken vanuit 1 gemeenschappelijk gebouw aan de Hilversumse meent (gemeente Hilversum) De kraamcentra in het Gooi hebben toen plannen opgesteld om de centra samen te voegen. In 1980 werd de Regionale Kruisvereniging Noordelijke Vechtstreek opgericht die alle activiteiten van alle kruisverenigingen in de regio overnam.

In de jaren 1982 tot/met 1989 werden leningen aangevraagd en ontvangen van de Provinciale Kruisvereniging Noord-Holland, van de Nederlandse Middenstands Bank, ondermeer ten behoeve van renovatie van het wijkgebouw. In mei 1986 vroeg de kruisvereniging een hypotheek van 5 ton aan in verband met de overdracht van de percelen De Meent 10 te Hilversum en het wijkgebouw C. van Renneslaan te Bussum.

4 Geschiedenis van de ordening en beschrijving.

Vrijwilliger H.H.J. van Zwet- de Savornin Lohman heeft het archief in 2017-2018 bewerkt.

Stichting Kraamcentrum Gooi en Omstreken

Stichting Centrum voor Kraamzorg in het Gooi ‘Het Oranje-Groene Kruis’, ‘Groene Kruis', Wit-Gele Kruis gaan op in Stichting Kraamcentrum ‘Gooi en Omstreken’.

De Stichting Centrum voor Kraamzorg in het Gooi ‘Het Oranje-Groene Kruis’ was een protestants Christelijke organisatie voor gezondheidszorg. Elke vergadering startte met een bijbellezing. De stichting werd opgericht door de Vereniging voor Diaconessenarbeid. Het centrum zetelde in 2 locaties; de zuigelingenzorg aan De Ruyterstraat 24 en Kleuterzorg in de Zenderkerk te Huizen.

Tussen 1967 en 1971 vond er onenigheid plaats tussen een wijkverpleegkundige en het bestuur omdat zij, volgens het bestuur haar taken als begeleider en docente van de vroedvrouwen niet naar wens uitvoerde. In die periode handelde de correspondentie vnl. over administratief en financieel beheer. Besloten werd alle betalingen rechtstreeks via een administratief bureau en/of de giro en bank te laten plaats vinden. Het administratief bureau te Hilversum regelde voortaan de financiën en hield de administratie bij van de verleende kraamhulp. Alle rekeningen moesten gestuurd worden aan de administratie die uitbetaalde na fiat van het bestuur. De leidster/docente kreeg een gemaximeerd voorschotkas en diende een kasboek bij te houden.

Gedeclareerd werden het aantal zittingen en reiskosten. Het aantal zittingen vormden een deel van de inkomsten en die namen gestaag af. In het tweede kwartaal 1967 vonden 76 zittingen plaats en bedroegen de inkomsten ca. fl 1000,-. In het laatste kwartaal van 1969 vonden 38 zittingen plaats en bedroegen de inkomsten fl. 500,-. Bovendien werden in 1969 de honoraria voor zittingen in consultatiebureaus verhoogd.

In 1971 werd landelijk de aanzet gegeven door de Geneeskundig Inspecteur voor de Volksgezondheid tot het samenvoegen van kraamcentra. Het doel was te komen tot BRO= Boven Regionale Organen.

In die tijd zijn in de regio ’t Gooi autonoom werkzaam 11 stichtingen van ‘Het Groene Kruis’, 10 stichtingen van ‘Het Witte Kruis’ en 3 stichtingen van ‘Het Oranje-Groene Kruis. 

Mede als gevolg van de financiële problemen, de salarisverhoging van vroedvrouwen, toenemende hospitalisering van vroedvrouwen, het dalend geboortecijfer en professionalisering van de verloskundige zorg werd geconstateerd dat de autonome kraamcentra niet meer in staat waren kwalitatief verantwoorde zorg te leveren. In Huizen en Weesp was echter sprake van geboortetoename. Om de problemen te tackelen moest regionalisatie de oplossing bieden.

In 1971 startte de samenwerking met de kraamcentra van het Witte, Groene en Oranje-Groene kruis op initiatief van de provinciale Noord-Hollandse Vereniging ‘Het Groene Kruis’, Noord-Hollandse Bond ‘Het Wit-Gele kruis’ en de Provinciale Vereniging ‘Het Noord-Hollandse Oranje-Groene Kruis’,

Er werd een werkgroep opgericht om de samenwerking op te gaan zetten. Dat leidde tot de oprichting van de overkoepelende Stichting Kraamcentrum ’t Gooi en Omstreken te Hilversum, Hoge Naarderweg 7, met gereguleerde autonomie en behoud van zelfstandige beslisbevoegdheid op uitvoeringsniveau. Alle kraamverzorgsters werden ondergebracht in de Stichting Kraamcentrum. Deze samenwerking kwam tot stand na overlegsessies in 3 commissies, bemand door bestuurders, administrateurs en verpleegkundigen.

De nieuw opgerichte stichtingsraad trad zelfstandig op met behoud van de band met de plaatselijke kruisverenigingen in het werkgebied. Bij de uitvoering van het werk bleef men rekening houden met de verscheidenheid aan levensbeschouwingen. Wel werden, gezien de dalende markt in het werkgebied ’t Gooi, stafleden ontslagen. Op 30 juni 1973 is het Kraamcentrum ‘Het Groene Kruis’ ontbonden.

In 1972 start tevens de Stichting Internaatsopleiding Kraamverzorgsters, een intern opleidingsinternaat voor leerling-kraamverzorgsters.

Stichting Kraamcentrum ‘Het Groene Kruis’ Gooi-West en Vechtmond te Bussum bleven  beiden gehuisvest aan de Brinklaan 156 te Bussum. Ook de andere kraamcentra bleven autonome verenigingen. De meeste Gooise kruisverenigingen waren verbonden met kraamcentra.

Daarnaast streefden de Gooise ziekenfondsen naar het instellen van wijkkraamzorg als oplossing voor de onrendabele kraamcentra in de regio. Zij stelden voor de regio op te delen in 4 centra waarbij elke centrum 1 deel voor haar rekening neemt. Hun voorkeur ging uit naar gehuwde kraamverzorgsters. Kraamcentra gaven aan dat er al veel werd samengewerkt en dat de planning moeizaam zal verlopen evenals eenduidige tarifering in verband met de  afwijkende leeftijdsopbouw per centrum.