Inleiding op het archief van de Gereformeerde Kerk van Bussum (1887 tot omstreeks 1990)

De Gereformeerde kerk van Bussum is in 1887 geïnstitueerd. Na vier jaar in een lokaal diensten te hebben gehouden werd in 1891 een eigen kerkgebouw aan de Iepenlaan gebouwd en in gebruik genomen. Door de groei van het aantal leden werd de kerk enige keren verbouwd en uitgebreid. In 1926 werd een nieuwe kerk gebouwd, de Wilhelminakerk. In de jaren daarvoor werden op zondagmorgen op diverse andere plaatsen ook kerkdiensten gehouden, omdat de kerk aan de Iepenlaan te klein was. Tot 1928 had de gemeente één predikant, daarna twee.

Twee landelijke theologische conflicten hadden ook gevolgen in Bussum. In 1926 stapten een aantal leden uit de kerk en stichtte de Gereformeerde kerk in Hersteld Verband. En in 1944 gingen een aantal kerkleden mee met de Vrijmaking en stichtte in Bussum een Gereformeerde kerk onderhoudende artikel 31 DKO.

In 1955 bleek door het toenemen van het aantal kerkleden en kerkgangers een tweede kerk nodig te zijn. Het werd de Zuiderkerk, die in 1956 in gebruik werd genomen. Gereformeerden in de Hilversumse Meent (vanaf 1970) behoorden onder de kerk van Bussum. De grens tussen gereformeerd Bussum en Naarden is enige keren gewijzigd.

De aantallen leden en aantallen kerkgangers liepen vanaf de jaren ’70 terug. In de jaren ’80 werd het contact met andere kerkelijke gemeentes in Bussum, met name de Hervormde gemeente, veelvuldiger en structureler. De samenwerking van de hervormden en gereformeerden staat bekend als Samen-op-Weg. In de jaren ’90 werden er nieuwe gezamenlijke wijkgemeenten gevormd. Het archief van de Gereformeerde kerk loopt tot omstreeks het begin van de Samen-op-Weg periode.

In april 1997 leidde de samenwerking tot een formele federatie.  Nadat landelijk in 2004 de Ned. Hervormde kerk, de Gereformeerde kerken en de Evangelisch-Lutherse kerk fuseerden tot de Protestantse Kerk van Nederland (PKN), vond in Bussum de lokale samenvoeging van de Hervormde gemeente en de Gereformeerde kerk tot de Protestantse Gemeente Bussum (PGB) plaats op 1 maart 2008.

Hier volgt een globale beschrijving van het bewaard gebleven archief. Steeds is (..) het inventarisnummer vermeld.

Om een globaal overzicht te krijgen is het boekje  ‘100 jaar Gereformeerde kerk van Bussum 1887-1987’ (85) geschikt. Rond 1950 schreef de organist H. van Norren zijn kerkelijke memoires. Ze geven een inkijkje in het kerkelijk leven in de eerste decennia (86a). Kerkbladen geven steeds momentopnames van het kerkelijk bedrijf. Er zijn 30 kerkbodes uit de jaren 1905-1908 (86), enkele uit 1933 (87), een paar stencils uit 1980-1984 (88) en de zes jaargangen van Kerkwijzer 1984-1990 (89-94). Vóór 1984 had de kerk een pagina in het landelijke ‘Centraal Weekblad’ en vanaf 1990 gaven de Hervormde gemeente en de Gereformeerde kerk gezamenlijk het blad ‘Onderweg’ uit.

De notulenboeken van de kerkenraad zijn er van 1887 tot en met 1982 (1-20, 23, 25-27). Alleen de notulenboeken van de jaren 1962-1974 ontbreken. Daarnaast zijn er vier notulenboeken met notulen van wijkkerkenraden (21-22a, 24). Er zijn zes notulenboeken van de diaconie over de periode 1909-1959 (34-39); de periode 1912-1933 ontbreekt. Van de notulen van de Commissie van Beheer (die eerder Financiële Commissie en Commissie van Administratie heette) zijn zes notulenboeken van 1899-1947 (41-47), in een omslag 1989-1990 (48) en in twee pakken 1989-1996 (49-50).

Wat de ledenadministratie betreft; er zijn een flink aantal registers, verschillend van opzet (54-72). Een deel hiervan staat nog bij het kerkelijk bureau.

Het aantal financiële stukken van de kerk is gevarieerd wat insteek betreft en zeer onvolledig (73-79).

Er zijn vier inv.nrs (81-84) onder de noemer Evangelisatiecommissie; één ervan gaat over jeugdwerk (83-84).

De overige inv.nrs. spreken grotendeels voor zich, maar enige zijn zo illustratief dat ze hier apart genoemd worden:

‘Opgaves van bedeling van armen’ 1918-1922 (40). Een aantal ingevulde Attestatieformulieren uit de periode 1889-1904 (54). Kasboeken zijn niet opgenomen, behalve één (80), omdat het niet alleen het eerste kasboek van de diaconie is, beginnend in 1887, maar ook omdat het persoonlijke teksten van de penningmeester bevat over de jaren voorafgaand aan 1887.

Bussum, mei 2021. NCO en JL