1.1 Oprichting

In 1898 werd de betrekking van bouwopzichter ingesteld, 'tot verzekering van een behoorlijk toezicht op de naleving der bouwverordening'. Door de scherpere bepalingen in de bouwverordening was het nodig een ambtenaar aan te stellen die hierop toezicht kon uitvoeren, 'het bouwvak kundig en ervaren man'. De gemeentearchitect kon dit toezicht er niet bij doen. In de instructie voor de bouwopzichter staat: 'Hij ziet toe op de naleving der verordening op het bouwen, herstellen en afbreken van bijzondere eigendommen en op de naleving van in andere verordeningen voorkomende bepalingen, die hem door Burgemeester en Wethouders zullen worden aangewezen'. (SAGV020, inv.nr. 906). In 1904 werden er al twee mensen aangesteld bij bouwtoezicht: hoofdopzichter en opzichter-schrijver. In 1906 werd dit uitgebreid met ten hoogste 4 opzichters en ten hoogste 2 schrijvers.

In de raadsvergadering van 29 mei 1928 werd besloten tot benoeming van Ir. J. Bordewijk tot eerste directeur van de dienst Bouwtoezicht. (GBH 1851-1939, inv.nr. 5180). Tot de benoeming van een directeur in plaats van een inspecteur van het bouwtoezicht werd besloten nadat de vorige inspecteur Gerbranda met pensioen was gegaan. De keuze voor een directeur werd als volgt beargumenteerd in het voorstel van B&W d.d. 17 februari 1928: "Hilversum is een plaats van betekenis geworden en heeft een bouwnijverheid welke veel sterker is ontwikkeld dan in menige stad van gelijk of grooter inwonertal. Bij den fabrieksbouw en den bouw van andere bouwwerken doen zich meerdere vraagstukken van beteekenis voor". (GBH 1851-1939, inv.nr. 910)

Met de benoeming van een directeur van de dienst en daarmee met de feitelijke oprichting van de dienst, werden meer taken dan alleen het bouwtoezicht aan de dienst opgedragen; de behandeling van Hinderwet- en Drankwetaangelegenheden ging over van de dienst Publieke Werken op de dienst Bouwtoezicht. (GBH 1851-1939, inv.nr. 899)

De dienst was uitsluitend uitvoerend en ontwikkelde dus geen beleid. Bouw- en Woningtoezicht was dan ook geen dienst in de zin van art. 252 van de Gemeentewet.

1.2 Reorganisatie

In 1946 werd besloten tot reorganisatie van de afdeling Volkshuisvesting door onderbrenging bij de dienst Bouw- en Woningtoezicht. De afdeling Volkshuisvesting bestond (voortaan) uit drie afdelingen:

- afdeling woning- en vestigingsaanvragen
- afdeling woningtoezicht
- technische en administratieve dienst

De dienst Bouw- en Woningtoezicht (directeur Ir. J. Bordewijk) bestond voortaan uit twee afdelingen: Bouwtoezicht en Volkshuisvesting. (GBH 1940-1959, inv.nr. 1263)

1.3 Taken

In een brief d.d. 20 december 1967 (SAGV171, inv.nr. 7) beschrijft de directeur de taken van de dienst als volgt:

De afdeling bouwtoezicht:
- bouwaanvragen (controle bouwplannen, berekeningen en uitvoering bouwwerken)
- bouwtechnische klachten aan particuliere woningen
- rijksgoedkeuringsbeleid
- onderzoek drinkwater
- opmetingen Drankwet

De afdeling woningdienst:
- nieuwbouw en onderhoud van woningwetwoningen
- saneringsplannen ten aanzien van woningwetbouwcomplexen
- diverse premieregelingen (bouwsubsidies, woningverbetering, premiebouw)
- woningcartotheek

De afdeling hinderwet:
- aanvragen om hinderwetvergunning (voor oprichting, uitbreiding en wijziging)
- controle naleving der aan Hinderwetvergunningen verbonden voorwaarden
- onderzoek klachten over hinder, welke van bedrijven wordt ondervonden
- industrieverordening
- aanvragen om krachtstroomaansluiting
- behandeling kampeerverordening
- onderzoek speeltuinen, kermissen, circussen, tentoonstellingen, inzake de aldaar opgestelde werktuigen, tribunes e.d..Bij de dienst is het Kadaster ondergebracht.

De directeur en/of ambtenaren van de dienst hebben zitting in de volgende commissies: welstandscommissie (esthetische beoordeling bouwplannen, reclamevergunningen), bouwteam Kerkelanden I en II, coördinatie commissie structuurplan, informatiebureau structuurplan, vrouwenadviescommissie voor de woningbouw.
De directeur van de dienst Bouw- en Woningtoezicht was voorzitter van de werkgroep Kerkelanden III vanaf 20 februari 1970. (SAGV171, inv.nr. 24)

In 1979 bestaat de dienst Bouw- en Woningtoezicht uit een directeur, een adjunct-directeur en vijf afdelingen: constructies, afdeling bouwtoezicht, afdeling woningdienst, afdeling hinderwet, afdeling administratie en de dienstsecretarie. De directeur is ir. H.C. van der Wal en de adjunct-directeur is ing.E.J. Duffels. De directeur heeft de afdelingen hinderwet en administratie direct onder zich en de adjunct-directeur de afdelingen constructies, bouwtoezicht en woningdienst. In totaal bestaat de dienst dus uit 33 medewerkers.

De taken werden als volgt omschreven:

Afdeling bouwtoezicht:

- beoordeling en advisering schets- en bouwplannen
- voeren besprekingen met belanghebbenden en instanties
- administratieve, coördinerende en technische voorbereiding van bouwvergunningen
- begeleiden en controleren van in uitvoering zijn de bouwwerken
- toezicht op klandestiene bouw, woningonttrekking e.d.
- aanvragen reclamevergunning
- aanvragen vergunning Drank- en Horecawet
- controle op naleving Drank- en Horecawet en reclameverordening
- verordening op de vreemdelingenpensions
- advisering en rapportering over voormeld werkterrein

Afdeling woningdienst:

- beoordeling en advisering schets- en bouwplannen inzake gesubsidieerde bouw (rapporten over technische en financiële aspecten
- voorbereiding bouwvergunningen van woningbouwverenigingen
- begeleiden en controleren van in uitvoering zijnde bouwwerken (inclusief desbetreffende declaraties)
- verbeterings- en renovatiewerken van bouwverenigingen
- behandeling bouwaanvragen, waarvoor subsidie wordt verleend in het kader van de premieregeling particuliere woningverbetering
- controleren van de in uitvoering zijnde verbouwingen
- begeleiden van aanpassingen van woningen t.b.v.mindervaliden
- uitvoering rehabilitatie- en instandhoudingsregeling
- onderhoudsklachten van woningen
- aanschrijvingsbeleid ex. Artikel 25 van de Woningwet
- krotverklaringen en onbewoonbaarverklaringen
- sloopvergunningen
- beoordeling aanvragen inzake herinrichtingskosten bij woningverbetering
- technische beoordeling kwaliteit woningtoestand o.a. tbv verlening gemeentegaranties
- rapportering en advisering over voormeld werkterrein

Afdeling hinderwet:

- beoordeling en advisering van hinderwetaanvragen, alsmede beoordeling van bouwplannen op hinderwettechnische aspecten
- klachten in het kader van de Hinderwet
- industrieverordening
- reglement gevaarlijke stoffen
- milieuaangelegenheden
- keuren van kermissen, circussen, tentoonstellingen e.d.
- krachtstroomaansluiting
- controle op naleving hinderwetsvoorwaarden
- adviseren over aanvragen van muziekvergunning
- toezicht op de uitvoering van de kampeerverordening
- keuring van speelwerktuigen in speeltuinen
- advisering en uitvoering Wet Geluidshinder o.a. akoestisch onderzoek
- rapportering en advisering over voormeld werkterrein

Afdeling secretariaat en administratie

- advisering over juridische facetten, het werkterrein van de dienst betreffende
- juridisch-administratieve assistentie aan de andere afdelingen
- personeelsaangelegenheden
- archief
- kadaster
- typekamer
- verslaglegging
- verzamelen statistische gegevens ten behoeve van CBS
- betalingen, innen en leges
- begroting en bewaking desbetreffende bedragen
- woningkartotheek
- wet Selectieve Investeringsregeling
- rijksgoedkeuring
- berichtgeving aan dagblad voor de bouwwereld ‘Cobouw’
- huishoudelijke dienst

Constructeur

- controle op de statistische berekeningen en constructietekeningen van bouwconstructeurs
- in voorkomende gevallen controle op de bouwplaats

 (GBH 1980-1989, inv.nr. 3186)

1.4 Opheffing

Met de gemeentelijke reorganisatie werd in 1982 de dienst Bouw- en Woningtoezicht bij de dienst RVM ondergebracht.

1.5 Directeuren

De dienst kende slechte twee directeuren; ir. J. Bordewijk was directeur van 1928 tot 1954. Zijn opvolger was ir. H.C. van der Wal.
 

2.1 Staat van het archief bij aanvang van de inventarisatie

Het archief van de dienst Bouw- en Woningtoezicht bestond uit goed gevormde dossiers, allemaal beschreven. Het bevatte veel kopieën. Alle besluiten waarvoor de dienst voorbereidende werkzaamheden verrichtte, werden door het college van B&W genomen. Er werd geen financiële administratie aangetroffen. Het archief bevatte vooral adviezen en informatie van de directeur over uiteenlopende zaken die te maken hebben met het bouw- en woningtoezicht. Een deel had een codering volgens de BAC. Het archief beslaat niet de bouwvergunningen, de hinderwetvergunningen en stukken met betrekking tot de Drank- en Horecawet. De bouwvergunningen en hinderwetvergunningen zijn aparte archiefreeksen en de stukken met betrekking tot de Drank- en Horecawet, voor zover ze te bewaren zijn, bevinden zich in het secretarie-archief. 

2.2 Omvang en ordening van het archief door de jaren heen

In 1948 werd bij de dienst Bouwtoezicht op de volgende wijze geordend: perceelsgewijs omdat de meeste stukken over bouw of verbouw , brandveiligheid van een bepaald perceel betroffen. Er werd nog niet met decimale ordening gewerkt. (GBH 40-59, inv.nr. 1654).

In 1966 sloot de dienst aan bij het Registratuurbureau van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. (GBH 1851-1939 inv.nr. 902)

Naar aanleiding van een onderzoek naar benodigde ruimte voor de aanwijzing van een archiefbewaarplaats, deelde de directeur Van der Wal in 1972 mede dat er 210 strekkende meter archief bij de dienst zich bevond. Ongeveer 30 strekkende meter zou voor 1930 zijn gevormd en een groot gedeelte werd nog vrij intensief geraadpleegd. Na vernietiging van de daarvoor in aanmerking komende bescheiden zou ongeveer 200 strekkende meter archief overblijven. Het grootste gedeelde van de archiefbescheiden was in ladekasten geborgen op de begane grond, het resterende gedeelte was op de eerste en tweede verdieping ondergebracht. (GBH 70-79, 1886)
In 1979/1980 bestond het archief van bouw- en woningtoezicht uit:
- 36 strekkende meter constructieberekeningen
- 18 strekkende meter correspondentie-archief
- 94 strekkende meter tekeningen
- 6 vierladenkasten voor de kartotheek
(GBH 80-89, inv.nr. 515)

In 1976 werd besloten brandveiligheidsvoorzieningen te treffen ten behoeve van het archief van Bouw- en Woningtoezicht vanwege het omvangrijke archief van verleende bouwvergunningen. Dit archief werd beschouwd als onvervangbaar en veel geraadpleegd. De brandveiligheid was op dat moment niet in orde. (GBH 70-79, inv.nr. 501)

De woningkartotheek is in het verleden vernietigd.

De dienst Bouw- en Woningtoezicht was een uitvoerende dienst. De beleidsstukken zijn dan ook te vinden in het archief SAGV160. Hierin bevinden zich onder andere ook stukken met betrekking tot het vooroverleg over grote bouwplannen en correspondentie met de (woning)bouwverenigingen.





 

Een groot deel van het archief is op 27 maart 2014 vernietigd omdat het kopieën betrof en/of vernietigbaar was volgens de Vernietigingslijst van 1983. Zie het proces-verbaal van vernietiging d.d. 31 maart 2014 voor een beschrijving van de vernietigde archiefbescheiden. Voor vernietiging besloeg het archief 2,5 meter, na de selectie en vernietiging bleef 0,55 meter over. Bewaard zijn vooral de adviezen van de directeur over voor Hilversum belangwekkende zaken, zaken waar elders niet veel documenten van bewaard zijn gebleven en zaken die de organisatie van de dienst vastleggen. Dossiers zijn zoveel mogelijk als geheel bewaard, maar moesten ook soms gesplitst worden vanwege het diverse karakter van de stukken.

De metalen hechtmechanieken zijn verwijderd en het archief is ontdaan van nietjes en plastic. De stukken zijn omgepakt in zuurvrij materiaal. 

De rubricering van het archief volgt grofweg de drie taakvelden: Bouwtoezicht, Woningdienst en Hinderwet. Een vierde rubriek is hieraan toegevoegd: Speeltuinen. Hoewel de keuring van speeltoestellen in speeltuinen een taak was van de afdeling Hinderwet, is hier toch een aparte rubriek van gemaakt, omdat dit een vreemde eend in de bijt is en men wellicht deze taak niet verwacht in de rubriek 'hinderwet'.
 

Het archief is volledig openbaar.

De stukken zijn in goede, dus toegankelijke staat.

Het archief kan worden geciteerd als volgt:

SAGV171 Archief van de dienst Bouw- en Woningtoezicht van de gemeente Hilversum 1928-1982.

Of verkort: SAGV171, met daarbij relevante inventarisnummers.